Loksins góðar fréttir

Loksins kom eitthvað jákvætt frá borgarfulltrúum Reykjavíkurborgar í málefnum OR.  Það var kominn tími til.

Það er hárrétt afstaða að á 21. öldinni er ljósleiðari grunnþjónusta á sama hátt og dreifikerfi rafmagns varð grunnþjónusta á 20. öldinni þrátt fyrir að hafa ekki verið það á 19. öldinni.

Öll umræða um að þetta sé vettvangur samkeppni þar sem margir aðilar geti lagt ljósleiðara og opinber fyrirtæki eiga ekki að vera þátttakendur er úr lausu lofti gripin.  Það eru engar líkur á því að neytendur á veitusvæði OR (höfuðborgarsvæðið, Vesturland og Suðurland) geti valið milli margra aðila sem reki marga strengi.  Til þess er framkvæmdin og dýr og notendurnir of fáir. 

Á þeim landsvæðum þar sem sérstaklega verður mikil eftirspurn s.s. í fjármálahverfinu í kringum Borgartúnið, í miðbænum og í tengslum við einstakar stórar stofnanir eins og Landspítalann eða háskólana gæti verið að fleiri en einn aðili sjái sér hag í því að leggja ljósleiðara fyrir eigin kostnað. 

Það er hins vegar fásinna að halda því fram að um verði að ræða raunverulega samkeppni fyrir venjulega notendur.  Í besta falli verður um að ræða fákeppni en að öllum líkindum einokun þar sem aðeins einn aðili þjónusti markaðinn.  Opinber einokun er ekki góður kostur en einkavædd einokun er enn verri kostur.

Því er verulega betra að opinber aðili eins og OR reki strenginn og veiti öllum heimild til notkunar á honum þannig að á ljósleiðaranum sjálfum myndist samkeppni milli söluaðila þjónustu í gegnum ljósleiðarann.  Það er án efa besti kostur fyrir neytendur.

Hætt við að selja Gagnaveitu Reykjavíkur

Athugasemdir

[Benni, 27.11.2007 kl. 18:06]

Sé rýnt í það sem þú segir þá mætti ætla að Gagnaveita OR sé óþarfi þar sem ekki sé þörf á tveimur grunnnetum á höfuðborgarsvæðinu þar sem Míla ehf., sem stofnað var utan um fjarskiptanet Símans (þ.e. kopar, ljós, örbylgju), er þegar með lagnir í jörðinni út um alla borg og bý.  Er það þá ekki vitleysa að OR skuli vera að eyða peningum í þessa veitu? 

Er það eðlilegt að opinber aðili sé í samkeppni við einkaaðila??

Telur þú að það hafi verið eðlilega staðið að fjármögnun þessa fyrirtækis? 

Hvernig finnst þér að opinbert fyrirtæki sé að niðurgreiða þjónustu í samkeppni við einkafyrirtæki (sem reyndar var reyndar áður ríkiseinokunarfyrirtæki)?

Telur þú að það hafi verði mistök hjá OR að kaupa ekki fjarskiptanetið af Símanum, að það hefði verði best að þetta væri allt á einni hendi hjá opinberum aðila?

Ætti kannski OR að kaupa upp öll fjarskiptafyrirtæki á landinu sem stunda svona "veituþjónustu" svo að hún sé á einni hendi?
S.s. Mílu, Fjarska, Tengir, Og fjarskipti (Vodafone), Gagnaveitu Skagafjarðar o.fl.?

Er þá í lagi að það sé samkeppni í loftinu (örbylgja) en ekki í jörðinni (kopar/ljós) eða á einnig að "einokunarvæða" það?

Hvað gerist svo þegar ESB setur okkur reglur um að það verði að aðskilja grunnet frá öðrum samkeppnisrekstri (sem ku vera í skoðun hjá þeim og mjög líklega sett í lög)?

[Jón Ingvar Bragason, 27.11.2007 kl. 18:42]

Hann Benni hér á undan mér varð fyrr til. Ég ætlaði að koma með sömu röksemdir, ég fæ ekki séð hvernig Orkuveita Reykjavíkur getur staðið betur að þessum rekstri heldur en einkaaðilar. Ef fólk vill endilega hafa OR í almannaeigu að þá finnst mér að hún eigi að einbeita sér að grunnrekstri sem er rafmagn og vatn.

Mín skoðun er reyndar sú að það eigi að selja þetta apparat því greinilegt að það eina sem svokallaða "almanna" eign hefur fært okkur er "vitleysa". Fyrirtækið er stjórnað af misvitrum stjórnmálamönnum sem virðast gera fátt annað en að verja einhverja hagsmuni - ótrúlegt dæmi.

[Georg Birgisson, 27.11.2007 kl. 19:37]

Það er mikilvægt í þessu sambandi að blanda ekki saman burðarlagi samskipta og þjónustunni sem veitt er. Þó ég sé almenn hlynntur einkavæðingu þá er ekki rétt að einkavæða allt eins og um trúarbrögð sé að ræða. Málið er að einkarekstur og þá um leið markaðsvæðing er öflug aðferð til að hámarka árangur á vissum sviðum en hinsvegar eru sum svið þar sem hún skilar ekki árangri.

Meðal slíkar sviða eru þau þar sem samkeppni er takmörkuð t.d. vegna kostnaðar eða annarra takmarkanna fyrir nýja aðila að koma inn í greinina. Dæmi um slíkt svið er einmitt samskipta dreifikerfi sem byggja á lögnum í jörð. Mætti einnig nefna samskipta burðarlag. Ef slíkt dreifikerfi er í einkaeigu þá takmarkar það möguleika nýrra aðila á að hefja samkeppni því þeir þurf að fjárfesta í nýju dreifikerfi og fá tækifæri til að koma því fyrir (grafa upp götur oþh.). Heildar kostnaður af mörgum dreifikerfum er einnig hærri og fer sá kostnaður náttúrulega inn í verðin til notenda. Gagnaveita OR er einmitt slíkt dreifikerfi.

Til samanburðar má nefna vegakerfi landsins. Það er dreifikerfi sem er að mestu í opinberri eigu þannig að með tiltölulega litlum kostnaði geta þeir sem vilja byrjað að bjóða þjónustu á því kerf t.d. með flutninga, leigubíla eða rútuakstri. Vegakerfið er gott dæmi um það hvernig sameiginlegt dreifikerfi hefur einmitt gefið einkaaðilum tækifæri á að bjóða fjölbreytta þjónustu á hagstæðum verðum.

[Sigurður Viktor Úlfarsson, 28.11.2007 kl. 01:00]

Georg svaraði mörgum spurningum Bensa og Jóns Ingvars hér að ofan í samræmi við mínar skoðanir og því óþarfi að endurtaka það. 

Megi draga ályktun af atburðum undanfarinna vikna er ályktun Jóns varðandi gáfnafar stjórnmálamannanna vissulega á rökum reist.  Sem betur fer hefur þó rofað til hjá þeim öðru hvoru undanfarin 100 ár þótt það hafi nú stundum ekki náð að endast í langan tíma í einu.

Bensi: "Telur þú að það hafi verið eðlilega staðið að fjármögnun þessa fyrirtækis?"

Það er ekkert óeðlilegt við fjármögnun Gagnaveitunnar sé maður á þeirri skoðun að OR eigi að vera í þessum bransa yfir höfuð.  Hún var fjármögnuð nákvæmlega eins og aðrar veitur með því að leggja í hana gríðarlegan upphafskostnað sem kemur síðan til baka á nokkrum áratugum.  Alfreð, Guðmundur og félagar voru þvert á móti einstaklega framsýnir að skilgreina gagnaveituna sem grunnkerfi 21. aldarinnar og hefjast handa.

Bensi: "Telur þú að það hafi verði mistök hjá OR að kaupa ekki fjarskiptanetið af Símanum, að það hefði verði best að þetta væri allt á einni hendi hjá opinberum aðila?" 

Ég er klárlega á þeirri skoðun að OR hefði átt að kaupa grunnnetið á sínum tíma og það voru mikil vonbrigði að þannig skyldi það ekki enda.  Til þess hefði þó þurft að breyta OR í hlutafélag þar sem óeðlilegt er að íbúar í Borgarbyggð beri sameiginlega ábyrgð á skuldbindingum tengdum símaköplum á Raufarhöfn sem óhjákvæmilegt er á meðan OR er sameignarfélag þar sem allir eigendur bera ótakmarkaða ábyrgð á skuldbindingum félagsins.  Þeir bera reyndar í dag ábyrgð á því sama í t.d. Hveragerði, Stykkishólmi, Grundarfirði og víðar.  Með OR sem hlutafélag væri það klárlega besti kosturinn.  Hvernig í ósköpunum getur það verið hagkvæmt fyrir einkaaðila að leggja ljósleiðara til Raufarhafnar?  Það segir sig sjálft að það borgar sig ekki fjárhagslega.  Það getur hins vegar verið ákvörðun stjórnvalda að láta gera það sem kostnað við að ná því því markmiði að halda landinu í byggð.  Það er einfaldlega allt annað markmið en það fjárhagslega.

Bensi: "Er það eðlilegt að opinber aðili sé í samkeppni við einkaaðila??"

Georg svara þessu eiginlega hér að ofan. Þegar ekki er um að ræða virka samkeppni á markaðnum heldur fákeppni eða einokun eins og væri ef OR færi út af þessum markaði þá getur það réttlætt opinbera samkeppni.  Sú rosalega fjárfesting upp á tugi milljarða sem nauðsynlegt er að fara út í til að koma inn á þennan markað og skapa samkeppni er ekki raunhæf.  Hér verður aldrei samkeppnismarkaður á þessu sviði eins og Georg rökstuddi hér að ofan.  Einnig má benda á að þegar viðkomandi aðili keypti Mílu þá var OR þegar á markaðnum þannig að hann getur ekki haldið því fram að forsendur hafi breyst eftir að hann keypti fyrirtækið.

Bensi: "Ætti kannski OR að kaupa upp öll fjarskiptafyrirtæki á landinu sem stunda svona "veituþjónustu" svo að hún sé á einni hendi? S.s. Mílu, Fjarska, Tengir, Og fjarskipti (Vodafone), Gagnaveitu Skagafjarðar o.fl.?"

Ég hef áður lýst þeirri skoðun að OR hefði átt að eignast Mílu á sínum tíma og síðan þá hafa engar forsendur breyst.  Fjarski er ríkisfyrirtæki og starfar því á sama grunni og OR/GR.  Það er ágætt að Fjarski og GR séu í samkeppni þannig að það sé til eitthvað viðmið varðandi þjónustu og verð og ákveðið aðhald.  Tengir þekki ég ekki. 

Að því er ég best veit reka Og fjarskipti ekki mikil kerfi í jörðu.  Þau kaupa þjónustu af Mílu, Gagnaveitu Reykjavíkur, Fjarska og fleiri aðilum.  Vodafone er fyrst og fremst í því að selja þjónustu á netinu en mun minna í því að reka netið sjálft, a.m.k. þann hluta þess sem er í jörðu.  Ég sé þannig enga ástæðu til að GR kaupi Vodafone þar sem GR er "carrier of carriers", þ.e. býður öðrum að reka þjónustu á netinu hjá sér.  GR er ekki sjálft í því að framleiða efni eða þjónustu á ljósleiðarann. 

Hvað Gagnaveitu Skagafjarðar snertir þá er það sambærilegt fyrirtæki og allar litlu veiturnar sem eru starfandi út um allt land.  Nokkur fjöldi þessarra veitna hefur á undanförnum árum komið að máli við OR að fyrra bragði og óskað eftir því að OR tæki yfir starfsemi þeirra.  Undantekningarlaust hafa gjöld til neytenda lækkað verulega og heyrði ég t.d. einhvern tímann að reikningurinn á íbúum Stykkishólms hefði lækkað um 40%.  Er þar fyrst og fremst að þakka betri lánakjörum sem OR fær en litlu veiturnar sem skiptir öllu máli í þessum fjárfestingafreka rekstri sem veitustarfsemi er.  Ef Gagnaveita Skagafjarðar óskar eftir því að vera tekin yfir af OR/GR hlýtur það að verða skoðað á sama hátt og með aðrar litlar veitur.

Bensi: "Er þá í lagi að það sé samkeppni í loftinu (örbylgja) en ekki í jörðinni (kopar/ljós) eða á einnig að "einokunarvæða" það?"

Það er verulega lægri kostnaður því fylgjandi að setja upp örbylgjukerfi en niðurgrafið kerfi.  Því eru alla vega minni ástæður fyrir opinbera aðila að starfa á þeim markaði þar sem kostnaður nýrra aðila við að komast inn á markaðinn er lægri og því raunhæfari.  Auk þess er þá samkeppni til staðar milli jarðstrengja og örbylgjusenda sem heldur verðinu niðri.  Neytandi á fleiri möguleika.

Bensi: "Hvað gerist svo þegar ESB setur okkur reglur um að það verði að aðskilja grunnet frá öðrum samkeppnisrekstri (sem ku vera í skoðun hjá þeim og mjög líklega sett í lög)?"

Það er margt í skoðun hjá ESB og ekkert vitað hvort eða hvenær það verður að veruleika.  Það getur líka vel verið að við getum fengið undanþágur frá þessu ákvæði hér á landi þar sem einungis búa 3 einstaklingar pr. ferkílómetra.  Það segir sig sjálft að innkoma á svoleiðis markað er verulega dýrari pr. mögulegan viðskiptavin en í milljónasamfélögum annars staðar í Evrópu.  Þ.a.l. eru hverfandi líkur á því að hér myndist einhvern tímann virk samkeppni á þessu sviði.

Rekstur opinberra aðila er ekki óskastaða.  Einokun einkafyrirtækja sem samt ennþá verri.  Þetta er val milli tveggja slæmra kosta.  Mín skoðun er sú að sá seinni sé ennþá verri en sá fyrri.

[Sigurður Viktor Úlfarsson, 28.11.2007 kl. 01:10]

Varðandi hugsanleg kaup OR á Mílu sem rætt var um hér að ofan þá teldi ég allt eins eðlilegt að RARIK, Landsnet eða Fjarski keypti Mílu eins og OR.  Þá væri hægt að sameina netið ljósleiðara Landsvirkjunar og ljósleiðara Ratsjárstofnunar í eitt öflugt kerfi sem gæti þjónað öllu landinu og selt fjölda þjónustuaðila aðgang.  Í öllum tilfellum væri það í opinberri eigu og því ekki eðlismunur milli þessara aðila.